داده کاوی حسابرسی (کاربرد داده کاوی در حسابرسی)

حوزه مالی یکی از زمینه هایی است که دارای دو ویژگی اساسی می باشد. اولین ویژگی این است که این حوزه همواره تولید کننده حجم زیادی از داده ها و اطلاعات می باشد و بستر و محمل بسیار خوبی برای تحلیل گران و متخصصین علم داده و یادگیری ماشینی را برای به کارگیری تکنیک های هوشمند تحلیل داده فراهم آورده است. دومین موضوع اینکه حوزه مالی بیشترین نگاه ها را از سوی ذینفعان مختلف سازمان (شامل مدیران، کارکنان، سهامداران، شرکای تجاری و …) به خود معطوف داشته است و همگان چشم انتظار موفقیت سازمان از بعد مالی می باشند و ارتقای شاخص های مالی همواره یکی از دغدغه های مدیران و صاحبان کسب و کارهای گوناگون می باشد. به این دو علت حوزه مالی یکی از زمینه های مورد توجه و دارای پتانسیل بالا برای اجرای پروژه ها و تحلیل های داده کاوی می باشد.

حوزه مالی دارای زیرمجموعه های مختلفی بوده که یکی از مهم ترین زیرمجموعه های آن حوزه حسابرسی بوده که می تواند بستری برای انجام تحلیل های داده کاوی هدفمند و کاربردی قرار گیرد.

فیلدهای اطلاعاتی (متغیرهای) مربوط به داده کاوی حسابرسی

برای داده کاوی بر روی داده های حاصل از حسابرسی و کنترل های داخلی سازمان، مشابه هر فعالیت تحلیلی مبتنی بر داده دیگری لازم است تا ابتدا فیلدهای اطلاعاتی یا همان متغیرهای تحلیلی مورد نظر مشخص باشند. متغیرهای مختلفی را در تحلیل های داده کاوی در حسابرسی می توان مد نظر داشت از جمله:

• مبالغ اسناد مالی صادره نظیر چک
• تاریخ های مربوط به صدور اسناد مالی (در چه دوره های زمانی برحسب روز، ماه و سال بوده اند؟)
• مراکز هزینه مرتبط با اسناد مالی (کدام پروژه؟ کدام واحد؟ کدام صورت وضعیت یا فاکتور؟ خرید انجام شده به درخواست کدام واحد سازمانی؟)
• طرف های برون سازمانی مرتبط با اسناد مالی (چک ها در وجه کدام شخص حقیقی یا حقوقی صادر شده است؟)

البته به موارد فوق به عنوان نمونه ارائه شده اند و می توان فیلدهای اطلاعاتی دیگری را نیز در تحلیل مد نظر داشت. 

انواع تحلیل های داده کاوی قابل ارائه در داده کاوی حسابرسی

مانند هر مساله و پژوهش داده کاوی دیگری در اینجا نیز می توان طیف وسیعی از تحلیل های مختلف را انجام داد که به برخی از آنها به عنوان نمونه اشاره می شود:

• اسناد مالی مخدوش یا تقلبی بیشتر چه ویژگی های مشترکی داشته اند؟ (مثلا اینکه چه مبالغی داشته اند؟ یا اینکه بیشتر در وجه اشخاص حقیقی صادر شده اند یا حقوقی؟)
• ارتباط بین شاخص های مالی اصلی نظیر نسبت های مالی با نتیجه حسابرسی چه بوده است؟ (چه الگوهایی در دفعاتی که نتیجه حسابرسی مشروط شده، بیشتر مشاهده شده اند؟)